Παρόλο την εξέλιξη της πανδημίας τα τελευταία δύο χρόνια, οι έρευνες γύρω στα προβιοτικά και πρεβιοτικά συνέχισαν να πραγματοποιούνται. Αυτό γιατί ο ρόλος τόσο των προβιοτικών όσο και των πρεβιοτικών στην υγεία του εντέρου και την λειτουργία του ανοσοποιητικού έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον στους επιστήμονες και τον γενικότερο πληθυσμό. Αυτή η προσοχή και το ιδιαίτερο ενδιαφέρον δεν μας προκαλεί έκπληξη καθώς οι μέχρι τώρα έρευνες έχουν δείξει ότι τα προβιοτικά και πρεβιοτικά μπορούν ενδεχομένως να προσφέρουν οφέλη στην λειτουργία του ανοσοποιητικού και την υγεία του εντέρου. Η καλή υγεία του εντέρου συνδέεται με την υψηλή βιοποικιλότητα της μικροχλωρίδας. Με τον όρο μικροχλωρίδα εννοούμε συγκεκριμένα τους μικροοργανισμούς οι οποίοι ζουν μέσα στο έντερο και περιλαμβάνουν πάνω από 1500 είδη μικροοργανισμών. Οι αλλοιώσεις στην σύσταση της μικροβιακής χλωρίδας συνδέονται με την δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και την αυξημένη προδιάθεση σε φλεγμονή. Έρευνες έχουν δείξει πως ο COVID-19 μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην φυσιολογία του γαστρεντερικού συστήματος επηρεάζοντας την μικροχλωρίδα του εντέρου. Οι αλλαγές της σύνθεσης και της μεταβολικής σύνθεσης της μικροχλωρίδας του εντέρου και του επιθήλιου του εντέρου, θεωρούνται σημαντικοί παράγοντες που προδιαθέτουν την ανάπτυξη λοιμώξεων και παθήσεων όπως το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου (IBS), τα φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου (IBD), τις αλλεργίες, την ρευματοειδή αρθρίτιδα, τον διαβήτη και την παχυσαρκία.
Τι είναι όμως τα προβιοτικά και τι τα πρεβιοτικά;
Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί που δρουν ευεργετικά για τον ξενιστή, βελτιώνοντας τη μικροβιακή ισορροπία της εντερικής χλωρίδας. Παραδείγματα προβιοτικών είναι τα προιόντα ζύμωσης όπως το κεφίρ, το προζύμι, οι εντερόκοκκοι και οι στρεπτόκοκκοι που βρίσκονται στο γιαούρτι.
Με τον όρο πρεβιοτικά αναφερόμαστε στα δυσαπορροόφητα στοιχεία της τροφής που βρίσκονται σε φυτικές τροφές και τα οποία διαπερνούν τον γαστρεντερικό σωλήνα διεγείροντας την ανάπτυξη των καλών βακτηριδίων στο παχύ έντερο. Τα πρεβιοτικά με άλλα λόγια είναι η τροφή των προβιοτικών. Όταν εισέρχονται στο παχύ έντερο, ζυμώνονται από τα βακτήρια του εντέρου και παράγουν μεταβoλήτες όπως τα λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας, σαν το προπιονικό οξύ, το βουτυρικό οξύ και το οξικό οξύ. Αυτά το οξέα τρέφουν το έντερο και δημιουργούν ένα περιβάλλον με χαμηλό pH το οποίο είναι δυσμενές για τα παθογόνα μικρόβια, επομένως βελτιώνουν την λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.
Λειτουργία του εντέρου και προβιοτικά
Τα αποτελέσματα μίας έρευνας στο Πανεπιστήμιο του Stanford έδειξαν πως η κατανάλωση των τροφίμων που έχουν υποστεί ζύμωση όπως το κεφίρ, οδήγησε σε αύξηση της συνολικής μικροβιακής ποικιλομορφίας με ισχυρότερα αποτελέσματα στα άτομα που κατανάλωσαν μεγαλύτερες μερίδες. Πρόκειται για μία τυχαιοποιημένη και ελεγχόμενη έρευνα στην οποία οι 36 συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε 2 γκρουπ των 23 ατόμων. Οι συμμετέχοντες του ενός γκρουπ ζητήθηκαν να καταναλώσουν προϊόντα ζύμωσης και οι συμμετέχοντες του άλλου γκρουπ ζητήθηκαν να κατανάλωσουν 45γρ φυτικές ίνες ημερησίως. Στο γκρουπ που καταναλώθηκαν οι φυτικές ίνες δεν φάνηκε να επηρεάζεται η εντερική χλωρίδα.
Λειτουργία του εντέρου και πρεβιοτικά
Παραδείγματα πρεβιοτικών αποτελούν οι ολιγοσακχαρήτες όπως τα σπαράγγια, το σκόρδο, τα πράσα και η μπανάνα. Γνωστά συμπληρώματα πρεβιοτικών είναι οι πολυσακχαρίτες, η λακτουλόζη, και η λακτουλοφρουκτόζη. Αρκετές έρευνες έχουν δείξει πως τα συμπληρώματα πρεβιοτικών έχουν βελτιώσει την μιρκοχλωρίδα του εντέρου. H ρίζα κιχωρίου σκονών inulin χρησιμοποιείται ως πρόσθετο τροφίμων ή συμπλήρωμα και φαίνεται πως βελτιώνει την λειτουργία του εντέρου αυξάνοντας την συχνότητα και την παραγωγή κοπράνων. Μία έρευνα έδειξε πως 5-6γρ ινουλίνης βελτίωσε την βιοποικιλότητα της μικροχλωρίδας και μείωσε την φλεγμονή. Τέλος η κατανάλωση του ακτινίδιου και της βρώμης έχει φανεί να επηρεάζει θετικά την παραγωγή οξέων βραχέιας αλυσίδας, ευνοώντας την καλύτερη λειτουργεία του εντέρου.
Φαίνεται συμπερασματικά ότι οι ερευνητές συνεχίζουν να μελετάνε τον ρόλο των προβιοτικών και πρεβιοτικών στην υγεία του εντέρου και την λειτουργία του ανοσοποιητικού. Δεδομένου των θετικών επιρροών και των προβιοτικών και των πρεβιοτικών, ως επιστήμονες της υγείας θα πρέπει να στηρίζουμε τους ασθενείς που αναζητούν απαντήσεις ως προς τα οφέλη και των δύο, και να τους καθοδηγούμε σε αξιόπιστες πηγές πληροφοριών έτσι ώστε να κάνουν τις κατάλληλες επιλογές ανάλογα με τις ανάγκες τους.
Πηγές
Hill, C. et al. 2014. Expert consensus document. The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics consensus statement on the scope and appropriate use of term probiotic. Nature Review Gastronterology and haepatology. 11 (8),pp.506-514.
Kopel J. et al. 2020. Clinical insights into the gastrointestinal manifestations of COVID-19.Joournal of Digestive diseases and Sciences. 65, pp. 1932-1939.
Liu et al. 2011. Randomised clinical trial: the effects of perioperative probiotic treatment on barrier function and post-operative infectious complications in colorectal cancer surgery – a double-blind study. Aliment Pharmacology Ther. 33 (1), pp.50-63.
Cottilard et al. 2003. Dietary intervention impact on gut microbiota gene richness. Nature; 500 (764):pp.585-588.
Cremon C, et al. 2018. A randomised controlled single-blinded cross-overstudy assessing the effect of green kiwifruit on digestive functions and microbiota in constipated patients. Journal of Gastroenterology, 114 (1), pp. 5565-5566.
Sisson G. et al. 2014. Randomised clinical trial: a liquid multi-strain probiotic vs. placebo in the irritable bowel syndrome- a 12-week double blind study. Alimentary Pharmacology & Therapeutics. 40 (1), pp.51-62.
Wang et al. 2016. Research advance in Intestinal barrier function:molecular regulation and disease pathogenesis. Journal of Allergy and Immunology. 124 (1), pp. 3-22.
Whelan K. & Jones, N. 2021. Fermented foods: Availability, cost, ingredients, nutritional content and on-pack claims. Journal of Human Nutrition and Dietetics, 35 (2), pp.396-405.
Xiao et al. 2020. Evidence for gastrointestinal infection of SARS-COV-2. Journal of Gastroenterology, 158, pp.1831-1833.